Вирусты? гепатит т?рбие са?аты

Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының (БДСҰ) деректері бойынша әлемде 325 млн адам В немесе С вирусты гепатитіне шалдыққан.

Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының (БДСҰ) деректері бойынша әлемде 325 млн адам В немесе С вирусты гепатитіне шалдыққан, жыл сайын осы дерттен 1,4 млн адам көз жұмады. Өлім-жітім деңгейі жағынан аталған инфекциялық ауру туберкулезден кейін екінші орында тұр. Ал гепатит жұқтырғандар саны АИВ санынан 9 есеге көп.

Вирусты гепатит тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінде емделеді, яғни мемлекет есебінен қаржыландырылады. Ал Медициналық сақтандыру қоры тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (ТМККК) және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) пакеттері бойынша үкімет белгілеген шеңберде тұрғындар үшін қызметтерді сатып алушы қаржы операторы болып табылады.

Тұрғындарды ақпараттандыру мақсатында вирусты гепатиттер жайында жоғары санатты инфекционист-дәрігер, медицина ғылымдарының докторы Динагүл Аяпбекқызы Баешевадан сұраған едік.

- Динагүл Аяпбекқызы, гепатит, вирусты гепатит дегеніміз не? А, В, С гепатиттеріне сипаттама бере кетсеңіз. Олар қандай жолдармен таралады? Адамнан адамға қалай жұғады?

- Вирусты гепатит - бауыр жасушаларының вирустармен зақымдалуы. Гепатит, вирусты гепатитті тудыратын бірнеше вирустар бар. Олар өз алдына екі топқа бөлінеді: энтеральды (ауыз арқылы жұғатын А, Е гепатиттері) және парэентеральды гепатиттер (В, С, дельта, тета, т.б. вирустар). А, Е энтеральды гепатиті адамнан адамға инфекция, вирус түскен су, тағам арқылы жұғатын болса, парэентеральды гепатит қан арқылы жұғады (мысалы, адамға гепатитпен ауырған науқастың қаны құйылса немесе стоматологқа барғанда дәрігерлер ауырған адамға қолданған құрал-сайманын басқа адамға қолданатын болса, сонымен қатар, маникюр, педикюр, денеге татуировка сурет салатын жерлерде де жұғуы мүмкін). А гепатиті көбінесе көктем, жаздың аяғы, күз айларында кездессе, парэентеральды гепатит жыл бойына кездесе береді.

- Ал клиникалық белгілері қалай байқалады?

- Энтеральды, парэнтеральды гепатиттердің өзінің клиникалық белгілері бар, өзінің кезеңі бар. Мысалы, А гепатитіне келсек, оның дамуы бірнеше кезеңге бөлінеді. Бірінші кезеңі - инкубациялық кезең. Ол 5-45 күнге дейін созылса, одан кейін 4-7 күнге созылатын программалды кезең (немесе сарғаю алды деп те атайды) басталады. Одан әрі сарғаю, жазылу кезеңдері.

Ал парэнтеральды, В, С гепатиттеріне келсек, оның инкубациялық кезеңдері 6 айға дейін созылады. Сарғаю алды білінбейді. Науқас күннен-күнге шаршап, біраз уақыттан кейін өзінің сарғайғанын біледі, қашан ауырғанын айта алмайды. Сондықтан оларға эпидемиялық анализ жинап, клиникалық көріністеріне мән берсек, қандай гепатит екенін білуге болады.

- Нақты диагноз, қан талдамасынан кейін қойылады ма?

- Әрине, нақты диагноз қан талдамасынан кейін қойылады. Оның биохимиялық және серологиялық зерттеу жолдары бар. Биохимиялық зерттеу аурудың қандай дәрежеде өтіп жатқанын көрсетсе, серологиялық зерттеу қандай гепатит екенін, В, С не болмаса Е гепатиті екендігін, аурудың қандай кезеңі екендігін анықтап береді.

- Алғашқы симптомдары ауру жұқтырғаннан кейін, қанша уақыттан кейін белгілі болады?

- А гепатитін жұқтырған адамда сарғаюдың алдында әртүрлі белгілер байқалады. Мысалы, тұмау ауруымен ауырып қалған тәрізді дене қызуы көтеріліп, құсуы мүмкін. Не болмаса ішек ауруы тәрізді басталып, іші өтіп, не буындары сырқырап, басы айналуы мүмкін. 5-6 күннен кейін денесі, көзі сарғая бастайды. Кіші дәреті қою қоңыр түсті болады да, үлкен дәреті ағарып кетеді.

Ал В, С гепатитіне келсек, ол біраз уақыт созылмалы түрде өтеді. Ауру ауырғанын сарғайғанда ғана болмаса, бірден біле қоймайды. Мұндай жағдайда біз анализдік талдау жасап, эпидемиологиялық анамнездерін міндетті түрде сұрауымыз керек. Науқас сырқаты жасырын өткен 6 айдың ішінде тіс емдеген болса, не болмаса бір аурумен ауырып қан құйылған болса, т.с.с. гепатитті басқаларға да жұқтыруы мүмкін деп ойлауымызға негіз бар.

- Вирусты гепатит толық емделе ме?

- А гепатиті жедел түрде өтеді. Сондықтан ол созылмалы түріне айналмайды, толық емделсе, ауру жазылып кетеді. Е гепатиті, әсіресе, жүкті әйелдерде кездессе, ол қауіпті. Ал В, С, дельта гепатиті секілді қан арқылы жұғатын гепатиттердің 30-40 пайызы созылмалы түрге айналып кетуі мүмкін. Жедел емделмесе, цирроз аурына, тіпті әрі қарай бауыр обырына апарып соғуы мүмкін. Сол жағынан, ол өте қауіпті.

- Динагүл Аяпбекқызы, емделгеннен кейін бауырға ерекше күтім қажет екені белгілі. Емделуші қандай өмір салты мен тамақтану режимін ұстануы керек?

- Емделгеннен кейін, міндетті түрде бауырға ерекше күтім қажет. Сондықтан, біріншіден, дәрігер айтқан тағамды ғана жеу керек. Тағаммен бірге режим сақтау керек. Ауыр жүк көтермеу керек. Гепатитпен ауырған науқастардың барлығы міндетті түрде диспансерлік бақылауда тұрады. Биохимиялық зерттеулерден өткізіп, бауырдың жасушаларының жұмыс атқаратын күшін дәрігерлер бақылап қарап отырады. Сондықтан, осы айтылған режимдерді міндетті түрде ұстануға тиісті. Ауру ағымы оның ауыртпалығына байланысты, сондықтан гепатиттің әрбір түрінің өз режимі бар деп айтуға болады.

- Тағам түрлерін нақтылай кетсеңіз.

- Қуырылған және жартылай дайын тамақтарды, шикізаттарды, ұзақ сақталатын консерванттар қосылған тағамдарды жемеу керек. Ішімдік, кока-кола, т.б. газдалған, химиялық заттар қосылған сусындар ішуге болмайды. Сонымен қатар, дәрілік заттарды да қолданған күнде, бауырға әсері аз түрін қарастыру керек.

- Ал жалпы вирусты гепатиттің алдын-алу, одан сақтану үшін оқырмандарға қандай кеңес бересіз?

– Вирусты гепатитті халық арасында сары ауру деп атайды. Созылмалы вирустарға өте көп көңіл бөлу керек. Әсіресе, өздері ауырып, ана болуға дайындалатын қыз-келіншектер денсаулықтарын күтуі тиіс. Екпелерді уақытылы алып, скринингтен өтіп тұрған дұрыс. Сары ауруға немқұрайлы қарауға болмайды. Неге десеңіз, созылмалы вирусты гепатиттің соңы бауыр обырына айналуы мүмкін. Сондықтан сақтану керек.

Сұхбатты жүргізген Жанаргүл Үмбетова,

Нұр-Сұлтан қаласы бойынша филиалының

ақпараттандыру бөлімінің бас сарапшысы

Обращаем Ваше внимание на то, что при поступлении в высшие учебные заведения, документы ребенка могут быть не приняты, из-за отсутствия той или иной прививки.

Кроме того некоторые страны Евросоюза (Германия, Англия) и США не дают въезд на территорию страны, если нет сведений о полном объеме проведенных прививок по национальному календарю Казахстана.

Только профилактические прививки могут защитить ребенка от таких опасных заболеваний, как полиомиелит, дифтерия, коклюш, туберкулез, столбняк, гепатит В, корь, эпидемический паротит (свинка), краснуха.

Чем же опасны заболевания, прививки против которых включены в Национальный календарь профилактических прививок Казахстана?

Полиомиелит (или детский паралич) - острое инфекционное заболевание преимущественно, поражающее центральную нервную систему, в первую очередь спинной мозг. Заболевание приводит к развитию параличей, приводящих заболевшего ребенка к инвалидизации.

Острый гепатит В - тяжелое инфекционное заболевание, характеризующееся воспалительным поражением печени. Наиболее часто является причиной хронических болезней печени, так как перенесенный в раннем возрасте вирусный гепатит В в 50-95% случаев переходит в хроническую форму, приводящую в дальнейшем к циррозу печени и первичному раку печени. Чем младше возраст, в котором происходит инфицирование, тем выше вероятность стать хроническим носителем вируса. Риск заражения существует всю жизнь – через кровь (операции, инъекции, травмы), половым путем, через общие предметы личной гигиены и оборудование для маникюра, парикмахерских, нанесения татуировок, пирсинга.

Туберкулез - заболевание поражает лёгкие и бронхи, однако возможно поражение и других органов. При туберкулезе возможно развитие генерализованных форм, в том числе и туберкулезного менингита, устойчивых к противотуберкулезным препаратам.

Коклюш - инфекционное заболевание дыхательных путей. Опасным является поражение легких (бронхопневмония), особенно в грудном возрасте. Серьезным осложнением является энцефалопатия, которая вследствие возникновения судорог, может привести к смерти или оставить после себя стойкие повреждения, глухоту или эпилептические приступы.

Дифтерия - острое инфекционное заболевание, характеризующееся токсическим поражением организма, преимущественно сердечно-сосудистой и нервной систем, а также местным воспалительным процессом с образованием фибринного налета. Возможны такие осложнениям дифтерии как инфекционно-токсический шок, миокардиты, моно- и полиневриты, включая поражения черепных и периферических нервов, поражения надпочечников, токсический нефроз.

Столбняк - поражает нервную систему и сопровождается высокой летальностью вследствие паралича дыхания и сердечной мышцы.

Корь - заболевание может вызвать развитие отита, пневмонии, не поддающейся антибиотикотерапии, энцефалит. Риск тяжелых осложнений и смерти особенно высок у маленьких детей.

Эпидемический паротит (свинка) - заболевание может осложняться серозным менингитом, в отдельных случаях воспалением поджелудочной железы. Свинка является одной из причин развития мужского и женского бесплодия, так как вирус может поражать яички и яичники.

Краснуха - представляет большую опасность для беременных, которые могут заразиться от больных детей. Заболевание краснухой беременных очень часто приводит к развитию множественных уродств плода (слепота, глухота, порок сердца), выкидышам и мертворождениям.

Грипп – самая тяжелая из респираторных вирусных инфекций, при которых не помогают антибиотики. Часто имеет осложнения, иногда смертельные из-за быстро развивающихся симптомов, когда медицинская помощь оказывается не эффективной. Грипп опасен для маленьких детей и беременных женщин. Прививки от гриппа проводятся каждый год из-за высокой изменчивости вируса.

РОДИТЕЛИ ПОМНИТЕ!

Прививая ребенка, Вы защищаете его от инфекционных заболеваний! Отказываясь от прививок, Вы рискуете здоровьем и жизнью Вашего ребенка!

Помогите Вашему ребенку! Защитите его от инфекционных заболеваний, и от вызываемых ими тяжелых осложнений и последствий! Дайте ему возможность бесплатно получить необходимую прививку в строго определенном возрасте.

Прививая ребенка в детском возрасте, Вы защищаете его на всю жизнь от тех болезней, от которых сегодня умирают миллионы детей, не получающие медицинскую помощь в слаборазвитых странах. Дает возможность в будущем Вашему ребенку безопасность от этих инфекций при перемещении по всем континентам, возможность выбирать профессию без ограничений, связанных с прививками. Кроме того, Вы защищаете своих внуков от тех инфекций, которые передаются внутриутробно – вирусный гепатит В и краснуха.

Что же представляет собой вакцина? В них используются мертвые или ослабленные микроорганизмы, которые стимулируют выработку иммунной системой соответствующих антител. Эти антитела и защитят ребенка от инфекции, если в организм попадут микробы опасного заболевания. Иммунизация в рамках национального календаря профилактических прививок проводится зарегистрированными и разрешенными к применению вакцинами отечественного и зарубежного производства. В некоторых поликлиниках в наличии имеются платные импортные вакцины, не входящие в систему ОМС (обязательного медицинского страхования). Они более очищены от примесей и легче переносятся ребёнком.

Сроки проведения вакцинации в соответствии с календарем профилактических прививок .

Детям отдельных групп по риску инфекционных заболеваний, кроме перечисленных проводятся прививки против гемофильной инфекции.

Национальный календарь прививок предусматривает иммунизацию детей в ранние сроки, когда иммунная система более благоприятно реагирует на вакцинные антигены, ребенок с одной стороны меньше контактирует с микробами, а с другой - находится еще под определенной защитой материнского иммунитета после родов, а также при естественном вскармливании – под защитой биологических веществ материнского молока.

Примечание.

Допускается введение инактивированных вакцин, применяемых в рамках календаря профилактических прививок по эпидемическим показаниям и национального календаря профилактических прививок в один день разными шприцами в разные участки тела.

Часто родители задают вопросы по поводу проведения профилактических прививок. Вот некоторые из них:

Всем ли детям можно делать прививки?

Существуют медицинские противопоказания к проведению профилактических прививок. Их определяет только врач. К детям, имеющим какие-либо хронические заболевания, страдающим аллергией или с ослабленным иммунитетом, нужен индивидуальный подход. Для них рекомендована консультация иммунолога или врача-специалиста, но, в любом случае, вакцинация необходима и таким детям.

Во время тяжелого или обострения хронического заболевания прививку откладывают до выздоровления. При аллергии прививки проводят только спустя месяц после окончания обострения. Не прививают ребенка и в период сезонной аллергии (например, в период цветения растения-аллергена).

Почему прививки делают повторно?

Для выработки и поддержания надежного иммунитета.

Можно ли прививать часто болеющих, ослабленных детей?

Ослабленных детей необходимо прививать в первую очередь, так как они наиболее подвержены инфекциям, протекающим у них, как правило, в тяжелой форме. Сроки проведения прививок таким детям определяет врач.

Не вызывают ли вакцины аллергию у детей?

Научные исследования и клинические наблюдения показывают, что даже у детей с аллергией вакцины не вызывают аллергических реакций. Дети с аллергиями более тяжело переносят инфекции, поэтому их надо обязательно прививать на фоне улучшения состояния здоровья и с поддерживающим лечением.

Может ли быть у ребенка реакция на прививку?

У детей после прививки могут развиться реакции в месте введения вакцины (краснота, отечность, болезненность) и общие реакции (повышение температуры и нарушение самочувствия, сна, аппетита, плаксивость и т.п.). Местные реакции, а также общие реакции после введения инактивированных вакцин развиваются в первые 24 часа. Их продолжительность, как правило, не превышает 3-х дней. Общие реакции после прививок вакцинами против кори, эпидемического паротита, краснухи появляются в период от 5 до 14 суток после прививки. Необычной и неадекватной реакцией на прививку считаются:

- высокая температура (выше 38,5 °С);

- тяжелое общее состояние ребенка;

- аллергическая реакция в виде сыпи, отека лица, судорог;

- уплотнение, опухоль, нагноение в месте инъекции.

В этих случаях необходимо срочно вызвать врача.

Может ли заболеть привитый ребенок?

Да, может, так как ни одна вакцина не дает 100% гарантии защиты от инфекции. Но это происходит редко. Привитый ребенок переносит заболевание в легкой форме и без осложнений. Заболевание не привитого ребенка в 100 раз опаснее, чем сама вакцинация и чем заболевание у привитого.

Как нужно подготовить ребенка к прививкам?

Перед прививкой и после прививки постарайтесь не включать в питание ребенка новых пищевых продуктов, а также продуктов, на которые Ваш ребенок реагирует аллергическими проявлениями. В это же время ребенка следует предохранять как от переохлаждения, так и от перегревания, а также от контактов с инфекционными больными. Детям с хроническими заболеваниями врач обычно назначает специальное поддерживающее лечение до прививки и после. Накануне проведения прививки необходимо убедиться, что температура у ребенка нормальная - 36,6 градусов С.

В чем нуждается ребенок после проведения прививки?

Во внимательном отношении со стороны родителей. В случае изменения поведения ребенка, повышения температуры до 38 С и выше, появления жалоб, родители должны обязательно обратиться к врачу.

Бірінші байлық – денсаулық дейміз. Денсаулық- тән, руханижәнеәлеуметтікигіліктіңжиынтығы. Дененіүнеміширықтыру, шынықтыру, сананыңсападеңгейінкөтеру, интеллектөрісінбиіктету, рухыңдышыңдау - бәрідеденсаулыққақызмететедідесекқателеспейміз.

Қазіргіуақыттағы әлеуметтік - экономикалық жағдай, тіршілік деңгейінің құлдырауы және экологиялық қолайсыздық Қазақстан Республикасының бүкіл халқының, әсіресе, өскелең ұрпақтың денсаулығына кері әсерінтигізуде.

Ел Президентінің “Қазақстан - 2030” жолдамасындағы ұзақ мерзімді басымдықтың бірі – “Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мән әлауқаты” тармағында,“…азамат-тарымыздың өзөмірінің аяғына дейін сай болуы және оларды қоршаған табиғи ортаның таза болуы үшін” азаматтарымызды салауатты өмір салтына әзірлеу қажеттігі көрсетілген. Бүгінгі таңда өз тәуелсіздігін алған егеменді еліміз осы бағытта Қазақстан мектептеріне жан-жақтыдамыған, денсаулығы мықты, салауатты өмірсалтын мұраттұтқан дара тұлғаларды тәрбиелеу басты талап етіп қойылған.

Қазақстан азаматтарының денсаулығын нығайту, салауатты өмір салтынын таландыру туралы елбасының жолдауын, егемендіктің кілтін ұстар жастардың болашағына апаратын, алтын сүрлеу десе болады.

Оқушылардың салауатты өмірс алты. Адамның денсаулығы көптеген факторларға байланысты – ішкі және сыртқы, табиғи және әлеуметтік, ғарыштық және әлемдік және т.б. Адам үшін осылардың кезкелгені айқындаушы болуы мүмкін, бірақ қоғамдық денсаулық деңгейін анықтайтын факторлардың әсері келесі үлгіретінде бөлінеді:

- Тұқым қуалаушылық (биологиялықфакторлар) — денсаулықты 20% анықтайды

- Сыртқы орта жағдайы (табиғижәнеәлеуметтік) — 20% - ға

- Денсаулық сақтау жүйесінің қызметі— 10% - ға

- Адамның өмір салты— 50% - ға

Адамның денсаулық факторын анықтайтын ең манызды фактор, оның өмір салты, яғни еңбек және демалыс тәртібі, қозғалыс мәдениеті, дене және ойлау белсенділігі, тамақтануы, шыңығуы, қарым –қатынас және тілдесу мәдениеті, жаман әдеттері және т.б. Адамда өмір салты балалық шақта қалыптасады, бала қатысты социуммен этнос, отбасылық дәстүрлермен салттарды көрсетеді. Өмір салты баланың денсаулығын дамыту және сақтауға мүмкіндік береді (бұл жағдайда САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ туралы айтқанда), керісінше адам денсаулық потенциалын төмендетуге итермелейді, оның генетикалық алдынала ӨМІРІНІҢ ұзақтығын қысқартуға себеп болуы мүмкін.

Оқушылардыңсалауаттыөмірсалты. Ата-аналардыңесіне:

- өмір салты энергетикалық қамтамасыз етілген болуы керек;

- өмір салты нығайтушы болуы керек;

- өмір салты ырғақты болуы керек;

- өмір салты эстетикалық болуы керек;

- өмір салты адамгершілікті болуы керек;

- өмір салты ерікті болуы керек;

- өмір салты өзің-өзі шектеуші болуы керек.

Оқушыларда салауатты өмір салтын қалыптастыруда әлеуметтік-педагогикалық технологиялар – бұл балаларды өз еркімен салауатты өмір салтын жүргізуге дайындауға бағытталған, ғылыми дәлелденген қызметтердің әдістері, түрлері, үлгілер жиынтығы енгізілген педагогикалық үрдісіндегі субъектік- субъект қарым-қатынас негізінде салауатты өмір салтын қалыптастыру бойынша әрекет әдістеріне қосымша ретті мақсатты жүйе.

Алғашқы алдын алу шаралары:

· Адам ағзасындағы зиянды факторлардың әсерін төмендету бойынша шаралар қолдану;

· Салауатты өмір салтын қалыптастыру:

· барлық зиянды факторлардың денсаулыққа тигізетін әсері туралы халықтың барлық санатының білім деңгейін жоғарлатуға бағытталған үнемі қозғалыстағы ақпараттық-насихаттау жүйесін құру және қолдау, бұл әсерді төмендететін мүмкіншіліктер мен жолдары,

· темекі бұйымдарын қолдану және темекіні шегуді таратуды төмендету, ішімдікті қабылдауды төмендету, ісірткі заттарын және есірткіні қабылдаудың алдын алу,

· дұрыс демалуға үйрету,

· халықты дене шынықтыру, туризм және спортпен шұғылдануға қатыстыру, осы сауықтыру түрлерін қол жетімділігін жоғарлату;

· Алдын алу медициналық тексерулер барысында денсаулыққа зиянды факторларды анықтап, оларды жою бойынша шараларды қолдану;

· Халықтың түрлі топтарына иммунитеттік алдын алуды жүргізу;

· Жарақаттанушылықтың, психологиялық және соматикалық аурулардың дамуының алдын алу бойынша шараларды қалыптастыру;

· Медициналық және медициналық емес шараларды қолдану арқылы денсаулық үшін жағымсыз әсерін тигізетін факторларда болған халықты сауықтыру.

Салауатты өмір салты – бұл қоғамдық және жеке, әлеуметтік-тұрмыстық, еңбек мүмкіншіліктерін шешудегі ағза мүмкіншіліктерін кең қолдану, салауатты тұқым қуалаушылықты, ұзақ өмірді, рухани және дене саулығын қамтамасыз ететін қоғамдағы өзара қатынас және жеке іс-шаралар жүйесі, табиғат пен қоғамдағы өзара қатынасты, тұрмысты, жоғары еңбек мәдениетін қолдау.

ГРИПП

Грипп (Тұмау) — вирустар қоздыратын жұқпалы ауру. Оған шалдыққан адамның жоғарғы тыныс жолдары зақымданып, организмі уланады. Грипп ауру адамнан сау адамға тез тарап, жылдың кез-келген маусымында ересектерге де, балаға да жұғады. Аурудың жасырын кезеңі өте қысқа — 1—2 күндей. Гриптің адамдарға тез жұғып, жаппай тар алуы оның бірден өршитіндігіне байланысты. Грипп эпидемиясы оқтын-оқтын (3—4 жылда) қауырт өршіл, белгілі бір аймаққа, тіпті дүние жүзіне жайылады (мұны панделия деп атайды).

Гриптің қоздырғышы — вирустар; оның бір- неше түрі бар. Қоздырғыштары сырқат адамның мұрын, ауыз, жұтқыншақ кілегей қабықтарында болады да, түшкіргенде, жөтелгенде және сөйлескенде түкірігі не мұрын суы арқылы ауаға тарайды, кейде тұтынған затынан жұғады.

Ауырған адамның бірден тұла бойы қалтырап, дене қызуы 38—39°С, кейде 40°С температураға дейін жетеді. Басы шаншыл ауырып, денесі әсіресе белі мен аяқ буындары сырқырайды, ауру адам бейжай болып, маужы- рай береді, кейде, керісінше, тітіркенеді. Беті мен көзі қызарып, терісі қызады, бусанады. Дене қызуы басталысымен немесе одан біраз уақыт өткеннен кейін түшкірік пайда болып, аузы кеберсиді, кеудесі ауырып, құрғақтай жөтеледі. 3—5 күннен кейін қызуы басылады, бірақ бірнеше күндей әлсіреп, шаршайды, басы айнал ады.

Грипп асқынған жағдайда ауру адамның өкпесі, кеңсірігі, құлағы қабынып, плевритке т. б. сырқатқа шалдығады. Кейде гриптің салдарынан жүрек, буын,бүйрек, ми және ми қабықтары зақымданады. Гриптен кейін дәрігердің рұқсатынсыз жұмысқа шығуға болмайды, мұны әсіресе қарт адамдардың мұқият ескергені жөн.

Грипті таратпаудың бірден-бір амалы — сырқатты оңаша ұстау. Оны бөлек бөлмеге жайғастырады, болмаса төсек орнын перделен қояды. Ауру адам жатқан бөлмені дымқылданған шүберекпен сүртіп, жиі-жиі желдетіп тұрады. Еденді жуу үшін хлораминнің немесе хлорлы әктің 0,2 проценттік ерітіндісін (бір шелек суға 1 ас қасығын) пайдаланады. Аурудың ыдыс-аяғы мен сүлгісі бөлек болуы тиіс. Пайдаланылған қол орамалын хлорлы әктің жоғарыда айтылған қоспасына батырып алған дұрыс. Ауруды күтетін адам үтіктелген дәкені 3—4 қабаттал, аузы-мұрнына байлап алады. Әсіресе емшекте баласы бар аналар мұндай шараларды бұлжытпай орындауға тиіс.

Клиникалық белгісі грипп тәрізді көптеген аурулар бар. Бұған мәселен, тыныс алу жолдарының вирусты инфекциялары жатады. Бұрын бұл аурулар әр түрлі аталатын: безгекті қатар, маусымдық катар, жоғарғы тыныс жолдарының қатты катары. Тыныс жолдарындағы вирусты аурулардың ішінде ең көбірек тарағаны — аденовирусты, парагриппозды және риновирусты инфекциялар. Аденовирусты инфекция жоғарғы тыныс жолдарының қатты қатарына ұқсас өтіп, ондайда мұрыннан су ағып, күшті жөтел пайда болады, сырқаттың даусы қарлығады, кейде демігеді, кеме кейі қабынады, коньюнктивитке ұшырап, көздері қызарып, қабығы ісінеді, тамағы бітеді, іші ауырып өтеді, кейде құс ады. Басқа да ауру белгілері байқалуы мүмкін.

ТУБЕРКУЛЕЗ

Туберкулез ауруы — асқынған кезде соңы адам өліміне дейін соқтыруы мүмкін күрделі жұқпалы ауру. Туберкулезді зерттейтін медицинаның саласын фтизиатрия деп атайды. XIX ғасырдың соңында неміс дәрігері Г.Кох туберкулёзді тудыратын миробактерияны (туберкулёз таяқшасын) тапты. Осы кезге дейін инфекциялардың арасында адам өлімі туберкулезден асып түскені жоқ. Әлемдегі әрбір үшінші адамда туберкулез бактериялары болады. Бұл індетпен ауыратын адамдардың басым бөлігін абақтыны мекен етушілер, нашақорлар, үйсіз жүрген қаңғыбастар, жезөкшелер мен шеттен келген келімсектер құрайды. Алайда, соңғы кездері әлеуметтік жағдайы жақсы адамдардың арасында да туберкулезге шалдығушылар саны артуда. Жоғарыда аталған адамдардан кейін олармен жақын қатынаста болған адамдар — абақты қызметкерлері, дәрігерлер, әлеуметтік сауықтыру орталығындағы қызметкерлер және науқас адаммен бірге тұратын туған-туыстары.

Туберкулез таяқшалары бала кезден немесе жасөспірім кездерде пайда болады. Бірақ барлық адам ауыра қоймайды. Егер жақсы тамақтанып, жақсы күтініп және салауатты өмір салтын (ішімдік ішпей, темекі шекпей, спортпен айналысып) ұстанатын болса, онда адамның иммундық жүйесі туберкулездің тууына жол бермейді.

Жұқпа қалай жұғуы мүмкін?

Басқа қышыманың мүмкіншілік жолының таралуы: төсек- орын арқылы, киім-кешек, сүлгі, жөкелер, қолғап бұл заттармен науқас қолданғасын, белгілі уақыттардан кейін өзінде өмір сүретін кенелерді сақтайды. Қайталама қолдануда, егер кәдімгі жуылуда өтпесе, таралу көзіне айналады.

Ұйымдастырылған балабақшаларда таралу көзі болып табылатын жазу құралдары, ойыншықтары, спорт бұйымдары және т.б. Санитарлық-гигиеналық тәртіпті сақтамаған жағдайда ауруды қоғамдық моншалардан, душ қабылдайтын орындардан, жатақханалардан, қонақ үйлерден, жүргінші поездардан жұқтырып алуға болады.

Мұқият душ астында жылы сумен сабынмен жуыну емделудің басы болып табылады (міндетті түрде қайнатылған жөкемен және жуылған сүлгіден кейін) және оның аяқталуынан кейін.

Ішкі киімді және төсек орынды ауыстыру препаратты қолданғаннан кейін бірінші күні мен ем аяқталғаннан кейін жүргізілуі керек. Қышымаға қарсы препаратты барлық дене түбіне, беттің терісіне, бастың шашты бөлігіне жағылады және сүртіледі, ал 3 жасқа дейінгі балаларға жай ғана сүртіледі және бастың шашты бөлігіне және бетке жағылады, бірақ препарат көзге түспеуі керек.

Қышымаға қарсы препаратты жағу және сүрту кешкі мезгілде тампонды қолданбастан немесе сүртіндіні қолданбастан жағылады, кешкі қышыма кенесінің белсенділігіне байланысты.

Емделуден кейін терідегі қышуды сақтау қосымша спецификалық емді талап етеді және өлі кенелердің ағзадағы реакциясы және өмір сүру тағамдары болып табылады. Қышыма антигистаминдық препаратын тағайындауда және глкжокортикоидами майымен кетіріледі.
Қышыманы жұқтырмауды қалай ескертуге болады?

Бөтен адамның киімдерін, қолғабын, аяқ-киімін, төсек-орындарын, сүлгілерін, жөкелерін қолданбаңыз,
Кездейсоқ жыныстық байланысқа түспеңіз.
Қоғамдық орындардан үйге оралғанда, көлікте жол жүргесін және т.б жағдайда міндетті түрде қолыңызды сабынмен жуыңыз.
Жалаң аяқ душта, қонақүйде және басқа да жерлерде жүрмеңіз.

Вирусты гепатиттер энтеральді және парентеральді механизммен жүретін, интоксикация синдромымен сарғаюмен көрінетін, бауыр зақымдалу синдромымен сипатталатын жұқпалы ауру. Вирусты гепаттиттер энтеральді және парентеральді болып бөлінеді. Энтеральді: вирусты гепатит А және Е жатады. Парентеральді: вирусты гепатит В, С,Д соңғы кездері F, G және тағы басқалары анықталған.Вирусты гепатит “А” – эпидемиялық гепатит фекальді және оральді механизммен жұғатын, интоксикация және холезтаз көріністерімен өтетін, бауыр зақымдану синдромымен сипатталатын жедел вирусты жұқпа.

Этиологиясы: Қоздырғыш энтеровирус тобына жататын көлемі 28-30 нм, 1 жіпті РНК-сы бар өтте, зәрде, қанда, қан сары суында кездеседі. Сыртқы ортада төзімді. Қалыпты бөлме температурасында бірнеше ай 4 *С жылдап тіршілігін сақтайды. Қайнатқанда, вирус 5 минут ішінде өледі. Формалин және ультрофиолет сәулесіне сезімтал.

Эпидемиологиясы: Антропонозды ішек жұқпасы инфекция көзі ауру адам. Жұғу механизмі: фекальді, оральді. Жұғу жолдары: су, тағам, тұрмыстық қарым-қатынас. Сезімтал ағза: адам. Иммунитеті төмен адамның сезімталдығы өте жоғары. Жиі 4-5 жас арасындағы балалар ауырады. Маусымдылығы: қыс, күз айлары. Вирус тасымалдаушы, созылмалы түрлері жоқ. Ауру аяқталғаннан кейін тұрақты иммунитет түзіледі. 1 жас дейінгі балалар ауырмайды. Себебі: Анадан ұрыққа беретін пассивті иммунитет қорғайды. 40 жастан жоғары ересектер ауырмайды. Себебі: Өмір сүру барысында иммунитет қалыптасады.

Патогенез: Вирус ас қорыту жолына түсіп, лимфа түйіндерінде көбейеді, қанға өтеді, вирус емианы шақырады. Гематогенді жолмен бауырға шөгеді, гепатоциттерге еніп, қабыну процесінің нәтижесінде клеткалардың қабырғасын ыдыратады, АЛТ, АСТ ферменттерін, темір, В-12 витаминінің қанда мөлшері көбейеді. Сондықтан гиперферемия, гиперферментемия, гиперцианокоболаминемия, цитолиз синдромының көрсеткіші болып саналады. Бауыр клеткасының ісіну нәтижесінде өт жолдарын қысылады, регургитация механизмімен өт қанға түседі – холестаз синдромы (шырышты қабаттардың, терінің сарғаюы, зәрдің қараюы, нәжістің ағаруы байқалады). Биохимиялық зерттеу жалпы билирубин көрсеткіштері, байланысқан билирубиннің есебінен жоғарылайды, сонымен қатар ГГТП және сілтілі фосфотаза ферментінің дәрежесі жоғарылайды. Бауыр ісінуі – ақуыздардың алмасуының бұзылуына алып келеді. Ол “Тимол” сынамасының өсуімен көрінеді. Вирусты гепатит патогенезінде мезенхималды қабыну -гепатоспленомегалия. Кейбір жағдайларда тромбоцитопения, қанның ұю факторының төмендеуі нәтижесінде – геморрагиялық синдром дамуы мүмкін. (қызыл иектен қан ағу, мұрыннан қан кету, геморрагиялық қан кету). Интоксикация синдромы- бауыр клеткаларының некрозға ұшырау салдарынан болады. Вирустар токсин бөлмейді. ОЖЖ вирусты гепатиттердің Т және В лимфоциттер белсенділігі артып, вирусты фагоцитоз процесіне ұшыратады. Сондықтан клиникада сарғаю пайда болғаннан кейін науқастың жағдайы жақсарады.

Клиникасы: инкубациялық кезең 7-50 күн, орташа 15-30 күн. Жұқпалы процесс көп жағдайда субклиникалық жеңіл немесе жеңіл сарғаюсыз жүреді. Вирусты гепатит А кезеңділікпен сипатталады: продромальді, өршу және сарғаю кезеңінен тұрады. Ол көбінесе манифесті ағым: Сарғаю алды, сарғаю, сауығу кезеңіне сәйкес. Ауру жедел басталады. Продромальді кезеңі 4 нұсқадан тұрады:

1. Диспепсиялық (жүрек айну, тәбетінің төмендеуі, құсу, оң жақ қабырғасының ауру сезімі, кейде диариямен байқалады).
2. Тұмау тәрізді нұсқасы (қалтырау, бас ауруы, температура 38-39*С көтерілуі, миалгия, жеңіл катарьлі белгілер).
3. Астеновегатативті нұсқасы (әлсіздік, жұмысқа қабілетінің төмендеуі, тершеңдік, артериалдық гипотония, ұйқының бұзылуы).
4. Аралас нұсқасы бұл жиі кездеседі.

Өршу кезеңі: шырышты қабаттар мен терінің сарғаюымен, зәр қараюы, нәжіс ағаруымен, гепатомегалиямен сипатталады. Және интоксикация синдромы болуы мүмкін. Сарғаю пайдан болғаннан кейін интоксикация синдромы бәсеңдейді, науқастың жағдайы жақсарады, тәбеті жақсарады, температурасы қалыпты санға келеді, әлсіздік жойылады. Науқас тек сарғаю белгілеріне шағымданады.

Сарғаю процесі: 4-5 күн жүреді, біртіндеп ең бірінші нәжіс қалыпты түске боялады, одан кейін зәр ағарады.

Сауығу кезеңі: науқастың жағдайы тез жақсарады. Гепатомегалия, шаршағыштық 1-3 айға дейін сақталуы мүмкін.

Ауру ағымы: жеңіл, орташа дәрежеде өтеді. Асқыну өте сирек, созымалы түрі вирусты тасымалдаушылық болмайды. Вирусты гепатит А-ның жеңіл ағымы 65-70%, орташа ағымы 25-30%, ауры ағымы 2-3 %-да өтеді.

Вирусты гепатит А сарғаюсыз түрі: жиі балаларда кездеседі, ерекше клиникалық белгілері болмайды, температура уақытша көтеріледі, тәбеті төмендейді, жүрегі айну кейде құсу, оң жақ қабырғаның асты немесе асқазан аймағында ауырлық сезімі болады. Гепатоспленомегалия байқалады. Ауру жеңіл түрде өтеді. Ұзақтылығы 2-3 апта. Гепатомегалия балаларда продромальді кезеңде пайда болады. Ал, ересектерде сауығу кезеңінде пайда болады.\

Вирусты гепатит А-ның асқынуы:
– Вирусты гепатит А-ның ауыр түрі 0,01-0,5 % жағдайда кездеседі, “жедел бауыр жетіспеушілігімен” өтеді. Кейде фульминатты найзағай тәріздес гепатит, көбінесе вирусты гепатит В кездеседі.

Асқынулары: жедел бауыр энцефалопатиясы. Бұл вирусты гепатиттің ең қауіпті асқынуы. Оның негізінде гепатоциттердің некрозы жатыр. Жедел бауыр энцефалопатиясы кезінде бауырдың детоксикациялық қызметі төмендейді, ақуыз, май, көмірсу алмасу бұзылысының себебінен қанда метаболиттік өнімдер жиналады: Кетон, ацетон, финолдар, меркаптондар, май қышқылдары және т.б. Аталған метаболиттер микроцеркулияға токсикалық әсерін тигізеді – гемостаз жүйесін бұзады. Бұл процестің нәтижесінде таза бауыр жетіспеушілігімен – гепатоцеребральді жетіспеушілікке көшеді.

Диагностикасы: биохимиялық анализде жалпы билирубиннің байланысқан билирубиннің есебінен жоғарылағанын байқаймыз. АЛТ, АСТ ферменттерінің жоғарылау көрсеткіші – бауыр клеткаларының ыдырауы неше есе екені көрсетіледі. Бұл көрсеткіштің жоғарылауы цитолиз синдромы деп аталады. Тимол сынамасыны жоғарылауы, сулема сынамасының төмендеуі – мезенхималды қабыну синдромының көрсеткіштері. ИФА-вирусты гепатиті жүргізгендей анти – НАV – ІgМ пайда болады. ПЦР- вирусты гепатит А-ның РНК – сы анықталады.

Емі: тек қана ауру жеңіл және орташа түрі амбулаторлы емделеді. Үй жағдайында оқшауланады. Қызба уақытында төсектік тәртіп. Басқа кезеңінде жартылай тәртіп. Бұл тәртіпті сақтау мақсаты бауырға физикалық күш түсірмеу (спортпен, биге, бассейнге, 3 кг-нан жоғару көтеруге болмайды, краска иісі химиялық иісі бар жерлерде болмуы керек). Емдәм № 5, майлы, тұзды, ащы, қышқылдық тағамдарды жеуге, алкогольді қолдануға болмайды.

Патогенетикалық ем:
1. десинтоксикациялық терапия (ерітінділер пер ос, парентеральді, дисоль, полюглюкин, глюкоза т.б.).
2. гепатопротекторлар ( гептрал, гепармертц, урсасан, гепобене, гипатиль т.б.).
3. нәжіс қалыпты түске боялғаннан бастап, өт айдау мақсатпен 10 пайыздық магний сульфат, холосас, хофиктол т.б. өт айдайтын препараттар пайдаланамыз.
4. ферментативті препараттар – панзинорм, креон, панкрин, мезим форте т.б.
5. жедел бауыр энцефалопатиясының алдын алу мақсатында дюфалак пайдаланылады.
6. спазмолитектер – ношпа.

Профилактикасы: Гепатит ауруы адамнан жұғып, су немесе тағам арқылы берілуі мүмкін. Міне сондықтан, халықтың сумен жабдықталуы сапасыз ұйымдастырылған, ауыз суы нашар немесе сумен байланысты апаттар, мысалы су басқан елдерде А және Е гептитінің эпидемиялары жиі пайда болады. А және Е гепатитін кір қолдар ауруы деп атайды. Жеке гигиенанаң қарапайым ережелерін орындамау, жуылмаған азық түлік, сапасы нашар, ауру жұқтырылған су аурудың себептері болып табылады.

Сақтану шаралары:

Жергілікті санитарлық – гигиеналық жағдайларды жақсартуға бағытталған шаралар жүргізілуі керек. Ең тиімді әдіс вакцинация. Келесі биопрепараттар қолданылады:
1. тірі аттенурленген (Қытайда сертифицирленген);
2. инактивирленген виросомды вакцина (Швейцарияды сертифицирленген).

Вакцинация тиімді әсер береді. 1 рет бұлшық етке салған кезде 90-100% тиімділікті көрсетеді, ал 6-12 айдан кейін қайталап салынған вакцина ұзақ уақыт 100%-ға дейін тиімді болып саналады. Орташа 10 жылға тиімді.

– гигиена ережелерін сақтау: асқа отырарда және дәретханадан шыққан соң қолды жуу керек.
– жуылмаған жемі-жидек пен көкөніс жемеу
– белгісіз қайнар көздерден су ішпеу
-екпе жасату арқылы аурудың алдын алу.

Орындаған: Агибаева Арай Адильхановна